Gepubliceerd: 20 oktober 2023 om 13:40
Als we na het werk thuiskomen, de elektrische auto aan de lader zetten, het huis verwarmen met de warmtepomp en elektrisch gaan koken, dan moet er wel stroom zijn. Omdat het piept en kraakt op het elektriciteitsnet, moeten grootverbruikers dan even – letterlijk – dimmen, vindt energieminister Rob Jetten (D66). Maar hoe werkt dat precies?
Om te voorkomen dat op piekmomenten de stroom uitvalt, moeten bedrijven vaker op andere momenten hun machines aanzetten. Althans: dat is het plan van demissionair minister Jetten. Bijvoorbeeld tussen 16.00 en 20.00 uur, als huishoudens veel elektriciteit gebruiken, zouden bedrijven hun machines uit moeten zetten of zachter moeten laten draaien. Het kabinet wil de bedrijven daar desnoods toe dwingen: in ruil betalen ze dan wel minder voor hun elektriciteit.
Wat is precies het probleem?
In een aantal regio’s in Nederland – Gelderland is er daar eentje van – groeit de vraag naar stroom harder dan het stroomnet aankan. Dat komt volgens regionale netbeheerder Liander onder meer doordat mensen warmtepompen installeren en elektrische auto’s gaan rijden, maar ook omdat er steeds meer woningen bijkomen.
Vorig jaar november bereikte het hoogspanningsnet in Gelderland al de maximale capaciteit, steeds vaker moet er nu ‘nee’ worden verkocht als er aanvragen komen voor nieuwe (of zwaardere) aansluitingen van woningen of bedrijven. Sinds november vorig jaar is de wachtrij gegroeid met duizend grootverbruikers. ,,We realiseren ons dat dit enorme impact heeft op bedrijven in Gelderland”, zegt directeur Marc de Zwaan, die bij TenneT gaat over de stroomcapaciteit. ,,We werken hard aan de uitbreiding van het net, maar dat kost tijd.”
Wat is de oplossing?
Een uitbreiding van het stroomnet. Maar dat betekent: nieuwe elektriciteitsstations en meer en dikkere kabels. Zo wordt in Gelderland in drie jaar tijd 1250 kilometer kabel aangelegd. Volgens Liander duurt het echter wel tot 2029 eer het elektriciteitsnet in Gelderland voldoende is uitgebreid om iedereen op de wachtlijst te kunnen bedienen.
Zo wil Gelderland tot 2030 ruim 70.000 bestaande woningen verduurzamen (onder meer voorzien van zonnepanelen en warmtepompen), maar met het huidige stroomnet kan dat maar bij een kwart daarvan uitgevoerd worden. Tot die tijd moet er dus wat anders gebeuren om te zorgen dat de woningbouw niet geraakt wordt.
Vandaar dat er gekeken wordt naar de mogelijkheden tot het verlagen van het stroomgebruik tijdens de piekmomenten, het zogeheten spitsmijden.
Is het idee van spitsmijden dat Jetten nu oppert echt nieuw?
Ja en nee. Mogelijkheden tot spitsmijden bij elektriciteitsverbruik bestaan al langer. Zo biedt Liander verschillende contractvormen aan voor bedrijven die mee willen doen aan het zogeheten ‘congestiemanagement’. Wat nieuw is, is dat de minister bedrijven desnoods wil dwingen.
Hoe werkt het spitsmijden precies?
Dat is afhankelijk van het contract. Zo kan de afspraak gemaakt worden dat bedrijven op afroep – ze horen het een dag van tevoren – hun stroomverbruik verminderen. Meestal ziet de netbeheerder een piek in het verbruik wel aankomen: bedrijven wordt dan gevraagd om bijvoorbeeld de volgende dag tussen 14.00 en 16.00 uur de machines even uit te zetten.
Bedrijven met wie zo’n afspraak is gemaakt, krijgen een soort vaste vergoeding voor een bereidheid op afroep het stroomverbruik te verminderen en eventueel ook een bedrag per afroep.
Wat ook kan, is dat bedrijven zich vrijwillig kunnen intekenen voor een stroomluwe periode. Dan wordt een dag voordat het stroomprobleem er is per opbod gevraagd wie een paar uur de afname kan verminderen. In feite verkopen bedrijven dan de stroom die ze normaal zouden gebruiken.
Zijn er bedrijven die mee willen doen aan het spitsmijden?
Al in 2018 regelde Liander met Van der Valk Hotel en supermarktketen Lidl in Nijmegen-Noord dat die hun stroomverbruik op sommige momenten op een lager pitje zetten. Ook toen was het stroomnet al overvol namelijk.
We hebben niet genoeg bedrijven gevonden. Niet eens de helft van wat we nodig hebben
Ook de afgelopen maanden is bedrijven gevraagd om mee te werken aan het zogenoemde spitsmijden. Uit onderzoek dat TenneT deze week publiceerde, blijkt dat er te weinig bedrijven zijn die hieraan kunnen of willen meedoen. ,,We hebben niet genoeg bedrijven gevonden. Niet eens de helft van wat we nodig hebben”, zegt Tennet-directeur De Zwaan.
Volgens hem is de huidige vergoeding voor spitsmijden nu te laag. ,,Het loont niet voor bedrijven om mee te doen.”
Minister Jetten kondigde deze week een hogere vergoeding aan voor bedrijven die meedoen aan spitsmijden. Inmiddels hebben Gelderse tuinders zich gemeld voor het spitsmijden.
Bron: AD
Dutch 
German 
English