Gepubliceerd: 20 oktober 2023 om 14:05
Nu het kabinet de intentie heeft uitgesproken om het overvolle stroomnet tijdens piekuren te ontzien, bepleiten grootverbruikers een snelle opwaardering van het net. Zij spreken eensgezind de wens uit dat er een aanvalsplan komt, om uitval of torenhoge spitstarieven te voorkomen.
Het was niet onverwacht, maar toch ontstond er onrust toen demissionair energieminister Rob Jetten meldde dat ons elektriciteitsnet in alle provincies ‘grotendeels vol, waarschijnlijk vol of bijna vol’ is. Jetten wil daarom dat netbeheerders afspraken maken met bedrijven om tegen een vergoeding op piekmomenten, bijvoorbeeld tussen 16.00 uur en 20.00 uur, minder elektriciteit te verbruiken.
Een contract waardoor bedrijven 24 uur per dag, zeven dagen per week verzekerd zijn van capaciteit om stroom te vervoeren, moet een luxeproduct met een hogere prijs worden. Ook wil de bewindsman het mogelijk maken voor grootverbruikers om hun stroomverbruik onderling af te stemmen.
Waarom hangen deze plannen nu als een zwaard van Damocles boven het bedrijfsleven, en wellicht in de toekomst zelfs boven gewone huishoudens? Er worden al jaren miljarden gestoken in het uitbreiden van het elektriciteitsnet, maar de vraag naar ruimte groeit sneller dan er kabels kunnen worden gelegd. Het kabinet zet zich in om grond beschikbaar te stellen en de vergunningverlening te verkorten. Maar de komende vijf jaar lijkt het vooral water naar de zee dragen.
Lapmiddelen
En dat stuit het bedrijfsleven tegen de borst. VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het op zich goed dat het kabinet inzet op verschillende lapmiddelen, maar het kernprobleem aanpakken – via uitbreiding en verzwaring van het stroomnet en beter gebruik van het bestaande net – moet prioriteit krijgen.
‘Het overal overvolle stroomnet vraagt om nieuwe creatieve oplossingen’, roepen de koepels in een persbericht, zonder die oplossingen echt te duiden. Ze noemen vooral ‘flexibeler gebruik van het net’ als deel van de tijdelijke aanpak waar het bedrijfsleven snel aan kan bijdragen. Ook zien VNO-NCW en MKB-Nederland ‘mogelijkheden beter de opwekking en het verbruik van energie op elkaar af te stemmen en energie te delen’.
Techniek Nederland, de brancheorganisatie voor de technieksector, is concreter. De problemen op het elektriciteitsnet kunnen voor een belangrijk deel worden opgelost door technische systemen in gebouwen en woningen slimmer aan te sturen. Maatregelen ‘achter de meter’ kunnen de piekbelasting van het elektriciteitsnetwerk met 25 procent verminderen, beweert de organisatie.
Stroom delen
Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland: ,,We kunnen netcongestie bijvoorbeeld verminderen door duurzaam opgewekte energie te delen met huizenbezitters of bedrijven in de directe omgeving. Overheid en netbeheerders zouden dat wettelijk mogelijk moeten maken.’’ Techniek Nederland ziet technische maatregelen ook niet als de enige oplossing. ,,Energiebesparing en uitbreiding van het net blijven noodzakelijk.’’
Terpstra benadrukt dat het bedrijfsleven, met bijvoorbeeld mini-centrales op bedrijventerreinen die de stroom slim verdelen, en de overheid álle mogelijkheden moeten benutten om komende jaren meer ruimte op het elektriciteitsnet te creëren. ,,Minister Jetten schrijft in de Kamerbrief graag met de technieksector in gesprek te blijven over mogelijke oplossingen. Dat aanbod nemen wij vanzelfsprekend aan.’’
Volgens de netbeheerders staat er nu voor 105 Gigawatt aan aanvragen in de wachtrij. Dat zijn ongekende volumes. In 2021 lukte het TenneT ‘slechts’ om voor 9,9 Gigawatt aan te sluiten. Ondernemersorganisaties pleiten er al langer dat ondernemers inzage krijgen in die wachtrijen, zodat zij kunnen bepalen wanneer zij hun investeringsbeslissingen kunnen nemen.
Energie-intensieve grootverbruikers zijn onder meer drukkers en wasserijen, metaal- en glastuinbouwbedrijven, (industriële) bakkers, steenbakkers, chemische bedrijven en fabrikanten van producten als kunststof en papier, schadeherstelbedrijven en slagers.
Energietransitie
Niet alleen zijn er economische nadelen, ook zit het overvolle stroomnet volgens ABN Amro de energietransitie in de weg. Het zure is dat het net de afgelopen jaren juist zo overbelast is geraakt door het vervangen van fossiele brandstoffen door hernieuwbare energie. En uitbreiding van de capaciteit van het stroomnet duurt jaren.
In een rapport schrijven bankiers en economen letterlijk: ‘Netcongestie vormt een obstakel voor verdere elektrificatie van ons energieverbruik.’ Bijvoorbeeld omdat nieuwbouwprojecten vastlopen. ‘Kwam het tot een paar jaar geleden sporadisch voor dat een nieuwbouwproject niet van de grond kwam door een tekort aan netcapaciteit, tegenwoordig is dit eerder regel dan uitzondering, met name buiten de Randstad.’
De experts van ABN Amro vinden dat eerst de schaarse capaciteit van het net slimmer moet worden benut. Waakhond ACM doet al veel om congestie tegen te gaan en de energietransitie te versnellen, stellen zij. Zo krijgen netbeheerders mogelijkheden om capaciteit terug te nemen die door bedrijven is gecontracteerd, maar niet binnen maximaal twee jaar wordt benut. Deze capaciteit kan dan worden herverdeeld.
Makkelijker verenigen
Uiteindelijk moet een nieuwe energiewet ook soelaas bieden en ‘mogelijk maken dat bedrijven stroom delen met naburige bedrijven, en het voor bedrijven makkelijker maken zich te verenigen in een energiecollectief en allerlei energievoorzieningen te delen’. Vandaag kan er echter al werk worden gemaakt van oplossingen zoals energiebesparing en zelf zonne- of windenergie opwekken. Daarnaast ook zelf bewaren.
Toch lijkt het nog jaren te duren voordat bedrijven allemaal een eigen batterij in het pand hebben, zodat ze op piekuren geen druk uitoefenen op het stroomnet. En dat kan echt sneller, concludeert Techniek Nederland. ,,De overheid zou ook meer moeten doen om thuisbatterijen en buurtbatterijen te stimuleren.’’
Bron: AD
Dutch 
German 
English